คณะผู้จัดทำ

ผู้จัดทำ

1.) นางสาวขนิษฐา   ศรีปลาด  เลขที่ 7

 

2.) นางสาวตันติมา   พลหินลาด  เลขที่ 10  

3.) นางสาวศิรินทร์   งามสง่า  เลขที่ 44

4.) นางสาวอมรธิดา   ชัยโยบัว  เลขที่ 45

 

5.) นางสาวฉัตรมณี   จิตรหาญ  เลขที่ 46

 

6.) นางสาวตติยา   ต่อติด  เลขที่ 47

 

ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 6/6

เสนอ...

คุณครูณัฏฐณิฐ  รัตนพนังสกุล 

 

กลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพและเทคโนโลยี (รหัส ง33202)

โรงเรียนสตรีชัยภูมิ

สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 30

สำนวนไทย (ฉบับที่ 2)

สำนวน	ความหมาย	สำนวน	ความหมาย
ม้าดีดกะโหลก	ก.มีกิริยากระโดกกระเดกลุกลนหรือไม่เรียบร้อย  (มักใช้แก่ผู้หญิง)	มีทองเท่าหนวดกุ้ง  นอนสะดุ้งจนเรือนไหว	ก.มีสมบัติเพียงเล็กน้อย  แต่กังวลจนนอนไม่หลับ
มือถือสาก ปากถือศีล	ว.มักแสดงตัวว่าเป็นคนมีศีลมีธรรม  แต่กลับประพฤติชั่ว	มือไม่พาย  เอาเท้าราน้ำ	ก.ไม่ช่วยทำงานแล้วยังขัดขวางการทำงานของผู้อื่น
มือห่างตีนห่าง	ว.สุรุ่ยสุร่าย;  เลินเล่อ,  สะเพร่า,  ไม่ระมัดระวัง	ไม่ดูตาม้าตาเรือ	ก.ไม่พิจารณาให้รอบคอบ
ไม้ใกล้ฝั่ง	ว.แก่ใกล้จะตาย	ไม้อ่อนดัดง่าย ไม้แก่ดัดยาก	อบรมสั่งสอนเด็กให้ประพฤติดีได้ง่ายกว่า อบรมสั่งสอนผู้ใหญ่
ยกเมฆ	ก.เดาเอา,  นึกคาดเอาเอง;  กุเรื่องขึ้น	ยิ้มด้วยปาก ถากด้วยตา	ก.เยาะเย้ยด้วยกิริยาท่าทาง
ยื่นแก้วให้วานร	ก.เอาของมีค่าให้แก่คนที่ไม่รู้จักค่าของสิ่งนั้น	ยุให้รำตำให้รั่ว	ก.ยุให้แตกกัน,  ยุให้ ผิดใจกัน
รักดีหามจั่ว  รักชั่วหามเสา	ก.ใฝ่ดีจะมีความสุข ความเจริญ  ใฝ่ชั่วจะได้รับความลำบาก	รักยาวให้บั่น  รักสั้นให้ต่อ	ก.รักจะอยู่ด้วยกันนาน ๆ ให้ตัดความคิดอาฆาตพยาบาทออกไป รักจะอยู่กันสั้น ๆ ให้คิดอาฆาตพยาบาทเข้าไว้
รำไม่ดีโทษปี่ โทษกลอง	ก.ทำไม่ดีหรือทำผิดแล้วไม่รับผิดกลับโทษผู้อื่น	รู้ไว้ใช่ว่า  ใส่บ่าแบกหาม	ก.เรียนรู้ไว้ไม่หนักเรี่ยวหนักแรงหรือเสียหายอะไร
เรือล่มในหนอง  ทองจะไปไหน	น.คนในเครือญาติแต่งงานกัน  ทำให้ทรัพย์มรดกไม่ตกไปอยู่กับผู้อื่น	ฤกษ์พานาที	น.ระยะเวลาที่เป็นฤกษ์
ฤาษีเลี้ยงลิง	น.ผู้เลี้ยงเด็กซุกซน หรือปกครองคนหมู่มาก ที่ไม่อยู่ในระเบียบวินัย  ย่อมเดือดร้อนรำคาญ	ลางเนื้อชอบลางยา	น.ของสิ่งเดียวกัน  ถูกกับคนหนึ่ง แต่ไม่ถูกกับอีกคนหนึ่ง
ลิงตกต้นไม้	น.ผู้เชี่ยวชาญในวิชาใด ก็ตามอาจพลาดพลั้ง ในวิชานั้นได้	ลิ้นสองแฉก	ว.ที่พูดสับปลับเชื่อถือไม่ได้
ลูกไก่อยู่ในกำมือ	น.ผู้ที่ตกอยู่ใต้อำนาจ  ไม่มีทางหนีหรือทางต่อสู้	ลูกไม้หล่นไม่ไกลต้น	น.ลูกย่อมไม่ต่างกับพ่อแม่มากนัก
เล่นกับไฟ	ก.ลองดีเสี่ยงกับสิ่งที่รู้ว่าจะเป็นอันตราย	เล่นตา,  เล่นหูเล่นตา	ก.ชายตาดูฉันชู้สาว
เลือกที่รักมักที่ชัง	ก.ลำเอียง	วัวลืมตีน	น. คนที่ไม่ดีแล้วลืมฐานะเดิมของตน
วันพระไม่มีหนเดียว	น.วันหน้ายังมีโอกาสอีก (มักใช้พูดเป็นเชิงอาฆาต)	ว่าแต่เขา อีเหนาเป็นเอง	ก.ตำหนิผู้อื่นเรื่องใดแล้วตนก็กลับทำในเรื่องนั้น เสียเอง
วัวสันหลังหวะ	หวาดระแวง	ศึกเสือเหนือเหนือใต้	น.สงคราม เช่น ฝึกทหารไว้ให้พร้อมรบ ยามมีศึกเสือเหนือใต้จะได้ป้องกันบ้านเมือง
ศรศิลป์ไม่กินกัน	ก.ไม่ถูกกัน,ไม่ลงรอยกัน,ไม่ชอบหน้ากัน, เช่น พี่น้องคู่นี้ศรศิลป์ไม่กินกันเจอหน้ากันเมื่อใดต้อง ทะเลาะกันเมื่อนั้น	สมน้ำสมเนื้อ	ว.พอเหมาะพอดีกัน เช่น ขิงก็ราข่าก็แรง สมน้ำสมเนื้อกันดีแล้ว
ศึกหน้านาง	น.การวินาทหรือต่อสู้กันต่อหน้าหญิงที่ตนหมายปอง	สอนหนังสือสังฆราช	ก.สอนสิ่งที่เขารู้ดีอยู่แล้ว
สวรรค์ในอก นรกในใจ	น.ความสุขที่เกิดจากการทำความดีหรือความทุกข์ ที่เกิดจากการกระทำ ความชั่ว ย่อมอยู่ในใจ ของผู้ทำเอง	สาวไส้ให้กากิน	ก. นำความลับของฝ่ายตนไปเปิดเผยให้คนอื่นรู้ เป็นการประจานตน หรือพรรคพวกของตน
สาดโคลน	ก.ใส่ร้ายป้ายสี	สีซอให้ควายฟัง	ก.สั่งสอนแนะนำคนโง่ มักไม่ได้ผลเสีย เวลาเปล่า
สิ้นไร้ไม้ตอก	ว. ยากไร้,ขัดสนถึงที่สุด, เช่น เขาเป็นคนสิ้นไร้ไม้ตอก บ้านไม่มี จะอยู่เสื้อผ้าแทบไม่มีใส่	เส้นผมบังภูเขา	น. เรื่องง่าย ๆ แต่คิด ไม่ออก เหมือนมีอะไร มาบังอยู่
สุนัขจนตรอก	น. คนที่ฮึดสู้อย่างไม่คิดชีวิต, มักพูดเข้าคู่กับ   เสือตวักเป็นเสือสิ้นตวัก สุนัขจนตรอก	เสียน้อยเสียยาก เสียมากเสียง่าย	ก. เสียเพียงเล็กน้อยไม่ยอมเสีย  ทำให้ต้องเสียมากกว่า เดิม เช่นตอนทีเบรกรถยนต์เริ่มไม่ดี ก็ไม่รีบ  ไปซ่อม พอเบรกแตก ไปชนกับต้นไม้เข้า เลยต้องเสียค่าซ่อมมาก
เสียงนกเสียงกา	น. ความเห็นของคน ที่ไม่มีอำนาจ เช่น เป็น ผู้หลักผู้ใหญ่ น่าจะฟัง เสียงนกเสียงกา	ใส่ไฟ	ก. ให้ร้ายผู้อื่นทำให้ได้รับความเสียหาย เช่น เขาใส่ไฟผม อย่าไปเชื่อ
เสี้ยมเขาควาย ให้ชนกัน	ก. ยุยงให้โกรธ  เกลียด หรือวิวาทกัน	หญ้าปากคอก	ว. สะดวก, ง่าย ไม่มีอะไรยุ่งยาก เช่น หญ้าแพรก ก็แหลกลาญ
หงิม ๆ หยิบชิ้น ปลามัน	น.สังฆกรรมที่คณะสงฆ์ประกาศยกโทษให้แก่ คฤหัสถ์ที่ เคยถูกประกาศคว่ำบาตรมา แล้วด้วยการยอมรับ บิณฑบาตเหมือนเดิม	หนักไม่เอา เบาไม่สู้	ว. ไม่มีความอดทน ที่จะทำงาน
หนอนบ่อนไส้	น. ฝ่ายตรงข้ามที่เข้ามา ทำทีเป็นพวกเพื่อบ่อนทำลาย	หนามยอกเอาหนามบ่ง	ก. ตอบโต้หรือแก้ ด้วยวิธีการทำนอง เดียวกัน
หน้าซื่อใจคด	ว.มีสีหน้าดูซื่อ ๆ แต่มีนิสัยคดโกง	หมอบราบคาบแก้ว	ก. ยอมตามโดยไม่ขัดขืน, ยอมแพ้โดยดี
หนีเสือปะจระเข้	ก. หนีภัยอันตรายอย่างหนึ่งแล้วต้องพบภัย อีกอย่างหนึ่ง	หลังสู้ฟ้าหน้าสู้ดิน	น. คนที่ชอบพูดเอะอะแสดงว่าเก่ง แต่ไม่กล้าจริง
หมาเห่าใบตองแห้ง	น.เรียกอาการที่ชายหยอกล้อหญิง   ในทำนอง ชู้สาวเป็นทีเล่นทีจริง	หักด้ามพร้าด้วยเข่า	ก. หักโหมเอาด้วยกำลัง, ใช้อำนาจบังคับเอา
หลังสู้ฟ้าหน้าสู้ดิน	ว.ผู้ที่ต้องตรากตรำทำงานหนักมักหมายถึง ชาวไร่ชาวนา ซึ่งในเวลาทำไร่ ทำนา หลังต้องสู้กับแดด และหน้าต้องก้มลงดิน	เห็นกงจักรเป็นดอกบัว	ก. เห็นสิ่งที่ไม่ถูกต้องว่าเป็นสิ่งที่ถูกต้อง
หัวไม่วางหางไม่เว้น	ว.รวบ หมดทั้งหัวทั้งหาง,อาการที่ทำงานอยู่ตลอดเวลาโดยไม่มีเวลาหยุดพัก เช่น เขาทำงานหัวไม่วางหางไม่เว้น เขาถูกใช้งานจนหัวไม่วางหางไม่เว้น	เหยียบเรือสองแคม	ก. ทำทีเข้าด้วยทั้ง 2 ฝ่าย
เห็นขี้ดีกว่าไส้	ก. เห็นคนอื่นดีกว่าญาติ พี่น้อง	อย่าไว้ใจทาง อย่าวางใจคน จะจนใจเอง	ก. ไม่ควรไว้วางใจใคร
อดเปรี้ยวไว้กินหวาน	ก. อดใจไว้ก่อน  เพราะหวังสิ่งที่ดีกว่าข้างหน้า	เอาใจเขามาใส่ใจเรา	ก. ให้รู้จักเห็นใจผู้อื่น
อ้อยเข้าปากช้าง	น.สิ่งหรือประโยชน์ที่ตกอยู่ในมือแล้วไม่ยอมคืน	เอามือซุกหีบ	ก. หาเรื่องเดือดร้อน หรือความลำบาก ใส่ตัวโดยใช่ที่
เอามะพร้าวห้าวไปขายสวน	ก.แสดงความรู้สึก  หรืออวดรู้กับผู้ที่รู้	เอาหูไปนา เอาตาไปไร่	ก.แสร้งทำเป็นไม่รู้ไม่เห็นไม่สนใจ

สำนวนไทย (ฉบับที่ 1)

สำนวน	ความหมาย	สำนวน	ความหมาย
ไกลปืนเที่ยง	ว.ไม่รู้อะไร  เพราะ อยู่ห่างไกลความเจริญ	ขมิ้นกับปูน	ว.ชอบวิวาทกันอยู่เสมอ เมื่ออยู่ใกล้กันไม่ถูกกัน
ขวานผ่าซาก	ว.โผงผางไม่เกรงใจใคร (ใช้แก่กริยาพูด)	ข้าเก่าเต่าเลี้ยง	น.คนเก่าคนแก่, คนที่อยู่ด้วยกันในฐานะ รับใช้มานาน
ขายผ้าเอาหน้ารอด	ก.ยอมเสียสละแม้แต่ ของจำเป็นที่ตนที่อยู่  เพื่อรักษาชื่อเสียงของตนไว้,  ทำให้เสร็จลุล่วงไป  เพื่อรักษาชื่อเสียงของตนไว้	ข้าวแดงแกงร้อน	น.บุญคุณ
ขิงก็รา  ข่าก็แรง	ต่างก็จัดจ้านพอ ๆ กัน ,  ต่างก็มีอารมณ์ร้อนพอ ๆ กัน,  ต่างไม่ยอมลดละกัน	ขี่ช้างจับตั๊กแตน	ก.ลงทุนมากแต่ได้ผล นิดหน่อย
เข้าเมืองตาหลิ่ว  ต้องหลิ่วตาตาม	ก.ประพฤติตนตามที่ คนส่วนใหญ่ ประพฤติกัน	เขียนเสือให้วัวกลัว	ก.ทำอย่างใดอย่างหนึ่ง  เพื่อให้อีกฝ่ายหนึ่ง เสียขวัญหรือเกรงขาม
แขวนนวม	ก.เลิกชกมวย,  โดยปริยายหมายถึง เลิก,  หยุด	ไข่ในหิน	น.ของที่ต้องระมัดระวังทะนุถนอมอย่างยิ่ง
คดในข้องอในกระดูก	ว.มีสันดานคดโกง	คนดีผีคุ้ม	น.คนทำดี เทวดาย่อมคุ้มครอง,  มักใช้คู่กับ  คนร้ายตายขุม  เป็น  คนดี ผีคุ้ม  คนร้ายตายขุม
คนรักเท่าผืนหนัง  คนชังเท่าผืนเสื่อ	น.คนรักมีน้อย  คนชังมีมาก	คมในฝัก	ว.มีความรู้ความสามารถ แต่เมื่อยังไม่ถึงเวลา ก็ไม่แสดง ออกมาให้ปรากฏ
คลุกคลีตีโมง	ก.มั่วสุม หรืออยู่ร่วม คลุกคลีพัวพันกัน อย่างใกล้ชิดตลอดเวลา	คลุมถุงชน	น.ลักษณะการแต่งงาน ที่ผู้ใหญ่จัดการให้โดย ที่เจ้าตัวไม่รู้จักคุ้นเคยหรือ รักกันมาก่อน
คว่ำบาตร	ก.ไม่ ยอมคบค้าสมาคมด้วย,  เดิมหมายถึง สังฆกรรมที่พระสงฆ์ ประกาศลงโทษคฤหัสถ์ ผู้ประทุษร้ายต่อศาสนา ด้วยการไม่คบ  ไม่รับบิณฑบาตเป็นต้น	คางคกขึ้นวอ	น.คนที่มีฐานะต่ำต้อย  พอได้ดิบได้ดี ก็มักแสดงกิริยาอวดดีลืมตัว
เคราะห์หามยามร้าย	น.เคราะห์ร้าย	เคียงบ่าเคียงไหล่	ว.มีฐานะเสมอกัน  ทัดเทียมกัน หรืออยู่ในระดับเดียวกัน;  ร่วมสุขร่วมทุกข์  หรือร่วมเป็น ร่วมตายด้วยกัน  เช่น  รบเคียงบ่าเคียงไหล่
ฆ้องปากแตก	ว.ปากโป้ง,  เก็บความลับไม่อยู่,  ชอบนำความลับของผู้อื่นไปโพนทะนา	ฆ่าควายเสียดายเกลือ,  ฆ่าควายเสียดายพริก	ก.ทำการใหญ่ไม่ควรตระหนี่
ฆ่าช้างเอางา	ก.ทำลายของใหญ่เพื่อให้ได้ของเล็กน้อย ซึ่งไม่คุ้มค่ากัน	ฆ่าไม่ตายขายไม่ขาด	ก.ตัดเยื่อใยไม่ขาด (มักใช้แก่พ่อแม่ ที่รักลูกมาก ถึงจะโกรธ จะเกลียดอย่างไร ก็ตัดไม่ขาด)
งงเป็นไก่ตาแตก	ก.งงมากจนทำอะไรไม่ถูก	งมเข็มในมหาสมุทร	ก.ค้นหาสิ่งที่ยากจะค้นหาได้,  ทำกิจที่สำเร็จได้ยาก
งอมืองอตีน	ก.เกียจคร้าน, ไม่สนใจขวนขวายทำการงาน,  ไม่คิดสู้	งานหลวงไม่ขาด  งานราษฎร์ไม่เสีย	ทำงานไม่บกพร่องทั้งงานส่วนรวม และส่วนตัว
งูกินหาง	ว.เกี่ยวโยงกันจากหัวถึงหางโดยซัดกันเป็นทอดๆ	เงาตามตัว	น.ผู้ ที่ไปไหนไปด้วยกันแทบไม่คลาดกันเลย;  สิ่งที่เพิ่มขึ้นหรือลดลงไปตามกัน  เช่น  น้ำมันขึ้นราคา  สินค้าอื่น ๆ ก็ขึ้นราคา เป็นเงาตามตัว
เงียบเป็นเป่าสาก	ว.ลักษณะที่เงียบสนิท	โง่เง่าเต่าตุ่น	ว.โง่ที่สุด  เช่น  เพราะโง่เง่าเต่าตุ่นพ่อคุณเอ๋ย  ผู้ใดเลยจะประสงค์จำนงหมาย (นิ.  ทวาราวดี)
โง่แล้วอยากนอนเตียง	ว.โง่แล้วไม่เจียมตัวว่าโง่ ไปทำสิ่งที่ตน ไม่รู้ไม่เข้าใจ	จมูกมด	ว.ไหวตัวหรือรู้ตัวทันเหตุการณ์,  บางทีใช้คู่กับ คำว่า  หูผี  เป็น  หูผีจมูกมด
จระเข้ขวางคลอง	น.ผู้ ที่ชอบกันท่าหรือขัดขวางไม่ให้ผู้อื่นทำการ  อย่างใดอย่างหนึ่ง ได้สะดวกเหมือนจระเข้ ที่ขึ้นมาขวางคลองทำให้เรือ ผ่านไปมาไม่สะดวก	จองหองพองขน	ว.เย่อหยิ่งแสดงอาการ ลบหลู่
จับปลาสองมือ	ก.หมายจะเอาให้ได้ ทั้ง 2 อย่าง,  เสี่ยงทำการ 2   อย่างพร้อม ๆ กัน  ซึ่งอาจไม ่สำเร็จทั้ง 2 อย่าง	จับปูใส่กระด้ง	ก.ยากที่จะทำให้อยู่นิ่ง ๆ ได้
จับแพะชนแกะ	ก.ทำอย่างขอไปที  ไม่ได้อย่างนี้ก็เอาอย่างนั้น เข้าแทน เพื่อให้ลุล่วงไป	จับเสือมือเปล่า	ก.แสวงหาประโยชน์ โดยตัวเองไม่ต้องลงทุน
จุดไต้ตำตอ	ก.พูดหรือสิ่งใดสิ่งหนึ่งบังเอิญไปโดน เอาเจ้าตัว หรือผู้ที่เป็นเจ้าของเรื่องนั้นเข้าโดยผู้พูด หรือผู้ทำไม่รู้ตัว	เจ้าไม่มีศาล  สมภารไม่มีวัด	น.ผู้ไม่มีที่อยู่เป็นหลักแหล่ง
ชักน้ำเข้าลึก ชักศึกเข้าบ้าน	ก.นำศัตรูเข้าบ้าน	ชักใบให้เรือเสีย	ก.พูดหรือทำขวาง ๆ ให้การสนทนาหรือ การงานเขว ออกนอกเรื่องไป
ชักใย	ก.บงการอยู่เบื้องหลัง	ชั่วช่างชี  ดีช่างสงฆ์	ว.ปล่อยไปตามเรื่องตามราว  ไม่เอาเป็นธุระ (มักใช้แก่พระสงฆ์)
ช้า ๆ ได้พร้า สองเล่มงาม	ว.ค่อย ๆ คิดค่อย ๆ ทำแล้วจะสำเร็จผล	ช้างตายทั้งตัว  เอาใบบัวมาปิด	น.ความชั่วหรือความผิดร้ายแรงที่คนรู้กันทั่วแล้ว  จะปิดอย่างไรก็ไม่มิด
ชายสามโบสถ์	น.ผู้ที่บวชแล้วสึกถึง 3 หน,ใช้พูดเป็นเชิงตำหนิว่า  เป็นคนไม่น่าคบ	ชิงสุกก่อนห่าม	ก.ทำสิ่งที่ยังไม่สมควรแก่วัยหรือยังไม่ถึงเวลา (มักหมายถึงการลักลอบได้เสียกันก่อน แต่งงาน),  ใช้เป็นคำสอน หรือเตือนสติ ว่า  อย่าชิงสุกก่อนห่าม
ชี้นกบนปลายไม	ก.หวังในสิ่งที่อยู่ไกลตัว	ชุบมือเปิบ	ก.ฉวยประโยชน์จากคนอื่นโดยไม่ได้ลงทุนลงแรง
เชื้อไม่ทิ้งแถว	ว.เป็นไปตามเผ่าพันธุ์	ซื่อเหมือนแมว นอนหวด	ว.ทำเป็นซื่อ
ซื้อควายหน้านา, ซื้อผ้าหน้าหนาว	ก.ซื้อของไม่คำนึงถึงกาลเวลา ย่อมได้ของแพง, ทำอะไรไม่เหมาะกับกาลเวลา  ย่อมได้รับ ความเดือดร้อน	เฒ่าหัวงู	น.คนแก่หรือคนมีอายุที่มีเล่ห์เหลี่ยม  หรือกลอุบาย หลอกเด็กผู้หญิง ในทางกามารมณ์,  คนแก่เจ้าเล่ห์
ดาบสองคม	ว.มีทั้งคุณและโทษ,  อาจดีอาจเสียก็ได้	ดาวล้อมเดือน	ว.มีบริวารแวดล้อมมาก
ดีดลูกคิดรางแก้ว	ก.คิดถึงผลที่จะได้ ทางเดียว	เดินตามหลังผู้ใหญ่ หมาไม่กัด	ก.ประพฤติตามอย่างผู้ใหญ่ย่อมปลอดภัย
ได้ทีขี่แพะไล่	ก.ซ้ำเติมเมื่อผู้อื่น เพลี่ยงพล้ำลง	ตกนรกทั้งเป็น	ก.ได้รับความลำบากแสนสาหัส  เช่น  คนที่ได้รับโทษทัณฑ์ในเรือนจำ
ตกน้ำไม่ไหล  ตกไฟไม่ไหม้	ก.ตก อยู่ในที่คับขันอย่างไรก็ไม่เป็นอันตราย, เป็นคำเปรียบเทียบ  หมายความว่าตกอยู่ที่ใด    ก็ไม่สูญหาย  เช่น  ของหลวงตกน้ำไม่ไหล ตกไฟไม่ไหม้	ตกม้าตาย	ว.แพ้เร็ว, ยุติเร็ว,เรียกเต็มว่าสามเพลงตกม้าตาย
ตกล่องปล่องชิ้น	ก.ตัดสินใจที่จะร่วมมือหรือร่วมชีวิตด้วย	ต้นร้ายปลายดี	น.ตอนแรกประพฤติตัว ไม่ดี  แต่ภายหลังกลับ สำนึกตัวได้และ ประพฤติดีตลอดไป,  ตอนต้นไม่ดี ไปดีเอาตอนปลาย
ตบตา	ก.หลอกหรือลวง ให้เข้าใจผิด	ตบหัวลูบหลัง	ก.ทำหรือพูดให้กระทบกระเทือนใจ ในตอนแรกแล้ว กลับทำหรือพูดเป็นการปลอบใจ ในตอนหลัง
ต่อความยาว สาวความยืด	ก.พูดกันไปพูดกันมาให้มากเรื่องเกินสมควร	ต่อหน้ามะพลับ  ลับหลังตะโก	ว.ต่อหน้าทำเป็นดี  แต่พอลับหลังก็นินทา หรือหาทางทำร้าย
ตัดเชือก	ก.ตัดความสัมพันธ์  ไม่ยอมให้ความช่วยเหลือ อีกต่อไป	ตัดหางปล่อยวัด	ก.ตัดขาดไม่เกี่ยวข้อง  ไม่เอาเป็นธุระอีกต่อไป
ตาบอดสอดตาเห็น	อวดรู้ในเรื่องที่ตนเองไม่รู้	ตำข้าวสารกรอกหม้อ	ก.หาเพียงแค่พอกินไปมื้อหนึ่ง ๆ ,   ทำให้พอเสร็จ ไปชั่วครั้งหนึ่ง ๆ
ตีงูให้กากิน	ก.ทำสิ่งใด ๆ ไว้แล้ว  แต่ผลไปตกแก่ผู้อื่น,  ทำสิ่งที่ตนควรจะได้รับประโยชน์  แต่กลับไม่ได้	ตีนเท่าฝาหอย	น.เด็กทารก
ตีปลาหน้าไซ	ก.พูดหรือทำให้กิจการของผู้อื่นซึ่งกำลังดำเนิน ไปด้วยดีกลับเสียไป	ตีวัวกระทบคราด	ก.โกรธคนหนึ่งแต่ทำอะไรเขาไม่ได้  ไพล่ไปรังควานอีกคน หนึ่งที่เกี่ยวข้อง และตนสามารถทำได้
เต้นแร้งเต้นกา	ก.แสดงอาการดีอกดีใจหรือสนุกสนานด้วยการ กระโดดโลดเต้น	เตี้ยอุ้มค่อม	น.คนที่มีฐานะต่ำต้อย หรือยากจนแต่ รับภาระเลี้ยงดูคน ที่มีฐานะเช่นตนอีก
ถ่มน้ำลายรดฟ้า	ก.ประทุษร้ายต่อสิ่งที่สูงกว่าตน  ตัวเองย่อมได ้รับผลร้าย	ถอดเขี้ยวถอดเล็บ	ก.ละพยศ,  ละความดุ หรือร้ายกาจ,  เลิกแสดงฤทธิ์ แสดงอำนาจอีกต่อไป
ถอนหงอก	ก.ไม่นับถือความเป็นผู้ใหญ่,พูดว่าให้เสียผู้ใหญ่	ถี่ลอดตาช้าง  ห่างลอดตาเล็น	ว.ดูเหมือนรอบคอบถี่ถ้วน  แต่ไม่รอบคอบ ถี่ถ้วนจริง,ประหยัดในสิ่งที่ไม่ควรประหยัด  ไม่ประหยัด  ในสิ่งที่ควรประหยัด
ถึงพริกถึงขิง	ว.เผ็ดร้อนรุนแรง  เช่น  การโต้วาทีคราวนี้ถึง พริกถึงขิง	ทรัพย์ในดิน  สินในน้ำ	น.สิ่งที่มีอยู่หรือเกิดตามธรรมชาติ  อันอาจนำ มาใช้ให้เป็นประโยชน์ได้
ทองไม่รู้ร้อน	ว.เฉยเมย,  ไม่กระตือ รือร้น, ไม่สะดุ้งสะเทือน	ท่าดีทีเหลว	ว.มีท่าทางดี  แต่ทำอะไรไม่ได้เรื่อง
ทำคุณบูชาโทษ	ก.ทำคุณแต่กลับเป็นโทษ, ทำดีแต่กลับเป็นร้าย,  มักใช้พูดเข้าคู่กับโปรดสัตว์ได้บาป  เป็น  ทำคุณบูชาโทษ  โปรดสัตว์ได้บาป	ทุบหม้อข้าว	ก.ตัดอาชีพ,  ทำลายหนทางทำมาหากิน
นกต่อ	น.คนที่ทำหน้าที่ติดต่อหรือชักจูงหลอกล่อคนอื่น  ให้หลงเชื่อ  (ใช้ในทาง ไม่ดี)	นอนหลับไม่รู้  นอนคู้ไม่เห็น	ก.ไม่รู้เรื่องราวที่เกิดขึ้น,  ไม่รู้อีโหน่อีเหน่
นายว่าขี้ข้าพลอย	ก.พลอยพูดผสมโรง ติเตียนผู้อื่นตามนาย ไปด้วย	น้ำขึ้นให้รีบตัก	มีโอกาสดีควรรีบทำ
น้ำขุ่นไว้ใน  น้ำใสไว้นอก	แม้จะไม่พอใจก็ยังแสดง สีหน้ายิ้มแย้ม	น้ำมาปลากินมด น้ำลดมดกินปลา	ทีใครทีมัน
น้ำลดตอผุด	เมื่อหมดอำนาจความชั่ว ที่เคยทำไว้ก็ปรากฏ	บนบานศาลกล่าว	ก.ขอร้องให้สิ่งศักดิ์สิทธิ์ช่วยเหลือ
บอกเล่าเก้าสิบ	ก.บอกกล่าวให้รู้	บ้านเคยอยู่  อู่เคยนอน	น.สถานที่ตนเคยอยู่อาศัยมาก่อน
บ้าหอบฟาง	ว.บ้าสมบัติ  เห็นอะไร ๆเป็นของมีค่าจะเอา ทั้งนั้น, อาการที่หอบหิ้วสิ่งของพะรุงพะรัง	แบกหน้า	ก.จำ ใจกลับมาแสดงตัวหรือติดต่อกับผู้ที่ตนเคย ทำไม่ดี ไม่ถูกต้องหรือไม่เหมาะสมมาก่อนอีก  เช่น  นี่แบกหน้ากลับมาหากู  (รามเกียรติ์พลเสพย์)
ปากว่าตาขยิบ	ก.พูดอย่างหนึ่งแต่ทำอีกอย่างหนึ่ง ว.ปากกับใจไม่ตรงกัน	ปากปราศรัย น้ำใจเชือดคอ	ก.พูดดีแต่ใจคิดร้าย
เป็นฝั่งเป็นฝา	ก.มีหลักฐานมั่นคง	ปิดทองหลังพระ	ก.ทำความดีแต่ไม่ได้รับการยกย่องเพราะ ไม่มีใครเห็นคุณค่า
ไปไหนมาสามวา สองศอก	ก.ถามอย่างหนึ่งตอบไปอีกอย่างหนึ่ง	โปรดสัตว์ได้บาป	ก.ทำดีแต่กลับได้ชั่ว,  มักพูดเข้าคู่กับ  ทำคุณบูชาโทษ  เป็น  ทำคุณบูชาโทษ  โปรดสัตว์ได้บาป
ผักชีโรยหน้า	น.ทำความดีเพียงผิวเผิน	ผัดวันประกันพรุ่ง	ก.ขอเลื่อนเวลาออกไป ครั้งแล้วครั้งเล่า
ผีซ้ำด้ำพลอย	ว.ถูกซ้ำเติมเมื่อพลาดพลั้งหรือเมื่อคราว เคราะห์ร้าย	ผ้าขี้ริ้วห่อทอง	น.คนมั่งมีแต่แต่งตัวซอมซ่อ
ฝนทั่งให้เป็นเข็ม	ก.เพียรพยายาม สุดความสามารถ  จนกว่าจะสำเร็จผล	ฝนตกไม่ทั่วฟ้า	ก.ให้หรือแจกจ่ายอะไร ไม่ทั่วถึงกัน
ฝนสั่งฟ้า  ปลาสั่งหนอง	สั่งเสียเป็นครั้งสุดท้าย,  ทำการอันใดที่เป็นสิ่ง สำคัญเพื่อไว้อาลัย ก่อนจากไป	ฝากผีฝากไข้	ก.ขอยึดเป็นที่พึ่งจนวันตาย
พระศุกร์เข้า พระเสาร์แทรก	น.ความทุกข์ยากลำบาก ที่เกิดซ้อน ๆ เข้ามา  ในขณะเดียวกัน	พระอิฐพระปูน	ว.นิ่งเฉย,  วางเฉย  ไม่เดือดร้อน,  ไม่รู้สึก ยินดียินร้าย
พายเรือคนละที	ก.ทำงานไม่ประสานกัน	พรากลูกนกฉกลูกกา	ก.ทำให้ลูกพลัดพรากจากพ่อแม่
พูดไปสองไพเบี้ย  นิ่งเสียตำลึงทอง	ก.พูดไปไม่มีประโยชน์  นิ่งเสียดีกว่า	พุ่งหอกเข้ารก	ก.ทำพอให้เสร็จไปโดยไม่มีเป้าหมายหรือ โดยไม่คำนึงว่าใครจะเดือดร้อน
แพะรับบาป	น.คนที่รับเคราะห์กรรมแทนผู้อื่นที่ทำกรรมนั้น	แพ้เป็นพระ  ชนะเป็นมาร	น.การยอมแพ้ทำให้เรื่องสงบ  การไม่ยอมแพ้ ทำให้เรื่องไม่สงบ
ไฟสุมขอน	น.ไฟที่คุกรุ่นอยู่ในขอนไม้ขนาดใหญ่  ดับยาก, โดยปริยายหมายถึงอารมณ์รัก    โกรธ หรือแค้นเป็นต้น  ที่ร้อนรุ่ม อยู่ในใจ	ฟังไม่ได้ศัพท์  จับไปกระเดียด	ก.ฟังไม่ได้ความแจ่มชัด  แล้วเอาไปพูดต่อ หรือ ทำผิด ๆ พลาด ๆ

ลักษณะของสำนวนไทย

          สำนวนไทย มีจำนวนมากมายสามารถเลือกใช้ได้ตามความต้องการ สำนวนไทย มีลักษณะ ดังนี้

          1.  ถ้อยคำที่ใช้เป็นสำนวนอาจเป็นเพียงคำเดียว หรือประกอบด้วยถ้อยคำที่เรียงกันตั้งแต่ 2 คำขึ้นไปซึ่งบาง สำนวนเป็นกลุ่มคำ บางสำนวนเป็นประโยค ซึ่งมีทั้งความเดียวและประโยคความซ้อน

         2. สำนวนไทยบางสำนวนมีทั้งมีเสียงสัมผัสและไม่มีเสียงสัมผัส   ที่มีเสียงสัมผัส  มีเสียงสัมผัสในและสัมผัสนอก จะมีตั้งแต่ 4 ถึง 12 คำ ส่วนที่ไม่มีเสียงสัมผัส จะมีตั้งแต่ 2 ถึง 8 คำ บางสำนวนมีการใช้คำซ้ำและเล่นคำ

          3. เนื้อความของสำนวนมีทั้งที่มีเนื้อความตอนเดียว และมีเนื้อความสองตอนขึ้นไป

          4. เนื้อหาของสำนวนจะมีหลากหลาย  ดังนี้
                4.1 เนื้อหาเกี่ยวกับรูปร่าง หน้าตา ผิวพรรณ และกิริยาท่าทาง
                4.2 เนื้อหาเกี่ยวกับลักษณะนิสัย  กิริยาอาการและพฤติกรรม
                4.3 เนื้อหาเกี่ยวกับจิตใจ อารมณ์ ความรู้สึก
                4.4 เนื้อหาเกี่ยวกับการพูด
                4.5 เนื้อหาเกี่ยวกับความรัก  การมีคู่  และการครองเรือน
                4.6 เนื้อหาเกี่ยวกับการศึกษาหาความรู้ และการอบรมสั่งสอน
                4.7 เนื้อหาเกี่ยวกับความเป็นอยู่ อาชีพ การทำงาน การทำมาหากิน และการดำรงชีวิต
                4.8 เนื้อหาเกี่ยวกับการอยู่ร่วมกันในสังคม การเมือง การปกครอง
                4.9 เนื้อหาเกี่ยวกับคุณธรรม การเตือนสติและคำสอนต่าง ๆ
                4.10 เนื้อหาเกี่ยวกับเหตุการณ์  สถานการณ์ เวลา  ระยะทางและสถานที่

          5. เป็นถ้อยคำสละสลวยที่ใช้แทนคำพูดธรรมดา เป็นคำแปลก ๆ โดยอาจเทียบเคียงมาจากการกระทำบางอย่าง เป็นคำกล่าวที่มีความหมายโดยนัย เป็นคำที่มาจากปรากฏการธรรมชาติ นิทาน ชาดก หรือวรรณคดี ใช้ถ้อยคำน้อย แต่มีเนื้อความมาก และเป็นคำที่มีความไพเราะ ฯลฯ

 

การใช้สำนวนไทย

การใช้สำนวนที่ถูกต้องเหมาะสมจะช่วยให้การสื่อสารมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น  สามารถสื่อความหมาย  ได้อย่างชัดเจน  ถูกต้อง  และรวดเร็ว โดยทั่วไปเราใช้สำนวนเพื่อการสื่อสารในกรณีต่อไปนี้

  

1. ใช้ในการจูงใจ  เช่น  ทำดีได้ดี  ทำชั่วได้ชั่วรักดีหามจั่ว  รักชั่วหามเสา  ธรรมะย่อมชนะอธรรม  คบคนพาลพาลพาไปหาผิด  คบบัณฑิต บัณฑิตพาไปหาผล  แพ้เป็นพระ ชนะเป็นมาร  เป็นต้น

2. ใช้ย่อข้อความยาวๆ เช่น ขิงก็รา ข่าก็แรง , ตัดหางปล่อยวัด , จับปลาสองมือ , กินเปล่า ,       ชุบมือเปิบ , ตำน้ำพริกละลายแม่น้ำ  เป็นต้น                       3. ใช้ขยายความหรือเน้นความเข้าใจ  เช่น  ปิดทองหลังพระ  หนีเสือปะจระเข้   ทำคุณบูชาโทษ  กินน้ำใต้ศอก  เรือล่มในหนองทองจะไปไหน หนูตกถังข้าวสาร เป็นต้น                   4. ใช้แทนถ้อยคำที่ไม่ต้องการกล่าวตรงๆ  เช่น  เฒ่าหัวงู   สิ้นบุญ  เจ้าโลก  บ้านเล็ก  ไก่แก่แม่ปลาช่อน โคแก่กินหญ้าอ่อน  วัวเคยขาม้าเคยขี่  เป็นต้น                    5. ใช้เพิ่มสีสันและความสละสลวยของถ้อยคำในการสื่อสาร  เช่น   ข้าวแดงแกงร้อน  อยู่เย็นเป็นสุข  รั้วรอบขอบชิด  คลุกคลีตีโมง  ขุดบ่อ ล่อ ปลา  เป็นต้น

สำนวนไทย...

          สำนวนหมายถึง ถ้อยคำที่เรียบเรียงเป็นข้อความ หรือคำพูดที่เป็นชั้นเชิง ไม่ตรงตามรูปแบบภาษา เป็นถ้อยคำหรือ คำพูดที่มีลักษณะเฉพาะตัว มีความหมายเป็นนัยแฝงอยู่ กินความกว้าง หรือลึกซึ้ง นำมาใช้ให้มีความหมายแตกต่างไปจากความหมายเดิมของคำ ๆ นั้น  หรืออาจจะมีความหมายคล้าย กับความหมายเดิมของคำที่นำมาประสมกัน แต่ก็ไม่เหมือนกับความหมายเดิมทีเดียว  เป็นความหมายใน เชิงอุปมาเปรียบเทียบ มักใช้ถ้อยคำที่ไม่ยาวมากแต่กินความมาก ใช้คำที่ไพเราะ คมคาย สละสลวย ต้องอาศัยการตีความจึงจะเข้าใจ